T-A-İ-F-E-T-U-L@M-A-N-S-U-R-A----E-H-L-İ@H-A-D-İ-S

İKİ NAMAZI CEM ETME

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ

Şüphesiz ki iki namazı cem etme,Allah’u Azze ve Celle nin kullarına karşı güzel bir ikramı ve onlara tanıdığı güzel bir kolaylıktır.

Allah resulü s.a.v’in sünnetinde de görüldüğü gibi bu ikram ve kolaylıktan her Müslümanın adet edinmemek kaydıyla faydalanması güzel olan bir şeydir.

Allah’u Teala kerim kitabında kullarına şöyle buyurmaktadır :

…..” يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ”………

“ ….. Allah sizin için kolaylık ister,güçlük istemez …. “

BAKARA : 185.AY.

{ … Abdullah ibn Ömer r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Muhakkakki Allah’u Teala kendisine isyan edilmemesini sevdiği gibi, tanımış olduğu ruhsatların yapılmasını da sever. }

Ahmed : 2/108.5832.n – İbn Huzeyme : 3/ 2027 – Heysemi : 3/4939 – Bezzar : 988-999 – Taberani kebir : 11880 – İbni Hibban : 354 – Camiu’s Sağir : 1/1894

Bu kolaylıktan faydalanma şekli, bilindiği gibi ister mukim halde iken olsun ister seferi halinde iken olsun, iki namazı birleştirerek kılmaktır. Yani,öğlen ile ikindi veya akşam ile yatsı namazlarını birleştirerek kılmaktır…. Cem olayındaki anlaşılması gereken diğer bir husus da ; cem’i takdim veya cem’i tehir olayıdır….Yani , cem edilecek namazların vakit olarak ister öğlen vaktinde ikindi ile beraber kılınması – ki buna cem’i takdim denilir – ister öğlen ile beraber ikindiyi,ikindi vaktinde kılınması – ki buna da cem’i tehir denilir….. Bu konuda ki diğer bir husus da ; namazlar cem edilirken öğleni önce ikindiyi ise ardından kılmaktır. Bu, ister cem’i takdim de olsun ister cem’i tehir de olsun böyledir. Aynı şekilde akşam ile yatsıyı da cem ederken önce Akşamı sonra yatsıyı kılmak gerekir. Bu da yine ister cem’i takdim de olsun ister cem’i tehir de olsun böyledir.

MUKİM İKEN İKİ NAMAZI CEM ETMEK

{ … İbni Abbas r.a dan.Şöyle dedi : Resulullah s.a.v, korkunun olmadığı ve yolculuğun olmadığı bir zaman da öğle ile ikindiyi cem ederek,keza akşam ile yatsıyı da cem ederek kıldırdı.

Ebu’z Zübeyr şöyle dedi : İbn Abbas’ın ravisi Said ibn Cübeyre,Resulullah s.a.v bunu niçin yaptı ? diye sordum.Dedi ki : Senin benden sorduğun gibi ben de İbn Abbas tan sordum da,ümmetten hiçbir kimseyi zora sokmamayı murad etti,dedi. }

Müslim : 2/705 – Ebu Davud : 2/1211 – Ahmed : 1/346-354 – İbni Ebi Şeybe : 2/456 – Abdurrezzak : 2/559 - 4434 – Nesei : 2/601 – Ebu Avane : 2/385 – Tahavi : 1/160-9 – Beyhaki : 3/167

{ … İbni Abbas r.a dan.Şöyle dedi : Resulullah s.a.v Medinede öğle ve ikindiyi sekiz rekat olarak,Akşam ile yatsıyı da yedi rekat olarak kıldırdı. }

Buhari : 2/612.s – Müslim : 2/349 – Ebu Davud : 2/1214 – Beyhaki : 3/167-168

{ … Abdullah ibn Ömer r.a dan ; o şöyle dedi : Resulullah s.a.v seferi olmayıp mukim iken öğlen ile ikindi ve akşam ile yatsı namazlarını bize cem ederek kıldırdı. Birisi ibn Ömer’e : Resulullah s.a.v bunu niçin yaptı dersin ? diye sordu. İbni Ömer : Ümmetinden bir kimse cem etmek isterse,ona güçlük olmasın diye,cevap verdi. }

Abdurrezzak : 2/556.4437.N

{ … Cabir bin Abdullah r.a dan ; o şöyle dedi : Korkulacak bir durum veya hastalık mevzubahis olmadığı halde ruhsat olması için Resulullah s.a.v Medinede öğle ile ikindi ve akşam ile yatsı namazlarını cem ederek kıldırdı. }

Tahavi : 1/161-15.N

{ … İbni Abbas r.a dan.Şöyle dedi : Ben Resulullah s.a.v ile birlikte öğle ile ikin-diyi cem ederek sekiz rekat ,Akşam ile yatsıyı da yedi rekat olarak kıldım.

Ravi Amr İbn Dinar,Ebu Şa’şa Cabir ibn Zeyd’e : Ya eba Şa’şa ! öğle zannediyorum ki Resulullah öğle namazını tehir.ikindiyi ta’cil ederek ve yine akşam namazını tehir,yatsıyı ta’cil etmek suretiyle bu namazları birleştirmiştir,dedim. O : Ben de öyle sanıyorum diye cevap verdi. }

Müslim : 2/705.55.N

{ … Abdullah ibn Şakik şöyle dedi : Bir gün İbn Abbas ikindiden sonra taa güneş batıp yıldızlar meydana çıkıncaya – yatsı namazı vaktine – kadar bize sohbet etti.İnsanlar : Namaz ! Namaz ! demeye başladılar.Derken Temim oğullarından biri onun yanına gelip sözünü hiç eksiltmeden ve ayrılmadan : Namaz ! Namaz ! diyordu. Bunun üzerine İbn Abbas : Bana sünneti sen mi öğretiyorsun,ey anasız kalasıca ! dedikten sonra : Resulullah s.a.v’in öğle ile ikindiyi ve akşam ile yatsıyı cem ettiğini gördüm,dedi. Abdullah ibn Şakik der ki : Bu sözden şüphe ettim,akabinde Ebu Hureyreye gelip bunu ondan sordum.Ebu Hureyre ,İbn Abbas’ın sözünü doğ-ruladı.}

Müslim : 2/705.57.N

YOLCULUKTA İKİ NAMAZI CEM ETMEK

{ … Muâz b. Cebel anlatıyor: Tebuk senesi Rasûlullah ile beraber yola çıktık. Rasûlullah öğle ile ikindi ve akşam ile yatsı namazlarını cemediyordu. Bir gün namazı tehir etti, sonra dışarı çıktı ve öğle ile ikindiyi cemederek kıldırdı, sonra girdi. Sonra tekrar çıktı ve akşam ile yatsıyı cemederek kıldırdı………. }

Müslim : 2/706 – Şafii müsned : 343-344.el-Umm : 1/77- Abdurrezzak : 2/545.4397. n – İbn Ebi Şeybe : 2/456 – Ahmed : 5/230-233-236-238 – Darimi : 1/356 – Ebu Davud : 2/1206 – Nesei : 2/587 – İbni Mace : 3/1070 – Tahavi : 1/160 – İbni Huzeyme : 968

{ … Muâz b. Cebel'den :Tebuk gazvesinde idi. Rasûlullah güneş zeval vaktine erişmeden önce yola çıkarsa öğle namazını ikindi namazına bitiştirip cemederek kıldırırdı. Güneşin zeval vaktinden sonra yola çıktığı takdirde ise öğle ile ikindiyi cem ederek kıldırır sonra hareket ederdi. Akşam namazının vakti girmeden yola çıktığı zaman, akşam namazını yatsı namazıyla birlikte kıldırasıya kadar tehir ederdi. Akşam namazı vakti girdikten sonra yola çıkarsa yatsıyı öne alır ve aksam ile birlikte kıldırırdı. }

Ahmed : 5/241-242 - Ebu Davud : 2/1208-1220 – Dare Kutni : 1/392.13.14.15.N Beyhaki : 2/163

{ … Nâfi şöyle demiştir: İbn Ömer ile birlikte Mekke'den yola çıktık. Beraberinde Hafs b. Asım b. Ömer ve Musâhık b. Arar b. Hıdâş vardı. Bu sırada güneş battı ve o ikisinden birisi " Namaz " dedi, o ise buna ses çıkarmadı. Sonra diğeri " Namaz " dedi, ona da ses çıkarmadı. Nâfi dedi ki : Ben de ona " Namaz " dedim ; İbn Ömer dedi ki : Ben Rasûlullah'ı gördüm, yolculuğa çıktığında acelesi varsa bu iki namazı cemederdi. Ben de ikisini cemetmek istiyorum. Nâfi dedi ki : Birkaç mil yol aldık, sonra namazı kıldırdı.

Yahya şöyle demiştir : " Nâfi bu hadisi bana başka bir defa rivayet etliğinde ise söyle dedi: "Gecenin dörtte birine yakın bir müddet yol aldık, sonra indi ve namaz kıldı." }

Abdurrezzak : 2/546.547-N 4400-4401-4402 – Buhari : 3/1060.S - Ahmed : 2/51 – Ebu Davud : 2/1207.1212 – Nesei : 2/288-289 – Ebu Avane : 2/380-381 – İbni Huzeyme : 2/84-970.N – Tahavi : 1/161.162.163 –N.11.18.20.21.22 – Dare Kutni : 1/393.N.19-20

{ … İbn Abbâs r.a dan.Dedi ki : " Size Rasûlullah s.a.v’in yolculukta nasıl namaz kıldığını anlatayım mı ?. Biz de " Evet anlat " dedik. İbn Abbâs da şöyle dedi : Eğer - yolculuk sırasında - konaklamış ve o esnada güneş de zeval vaktine gelmişse hayvanına binmeden önce öğle ile ikindi namazlarını cemederdi. Şayet konakladığı sırada henüz güneş zeval vaktine erişmemişse, yola devam eder, ikindi vakti olunca hayvanından iner ve öğle ile ikindiyi cemederdi. Aynı şekilde eğer konakladığı sırada akşam namazının vakti girmiş ise akşam İle yatsı namazlarını cemederdi. Konakladığı sırada akşam namazının vakti girmemişse yola devam eder, yatsı vakti girince iner ve ikisini cemederdi. }

Abdurrezzak :2/458-459.N.4405 - Dare Kutni : 1/388.389 – Beyhaki : 2/163

{ … İbn Abbâs şöyle demiştir : " Size Rasulullah'ın yolculukta nasıl namaz kıldırdığını anlatayım mı ?. Eğer konakladığı esnada güneş zeval vaktine erişmişse, zeval vakti içerisinde Öğle ile ikindiyi cemederdi. Güneşin zeval vaktine erişmesinden önce hareket etmişse, öğle namazım ikindinin vaktinde ikindi ile birlikte kıldırıncaya kadar tehir ederdi. }

Şafii müsned : 351

{ … Enes b. Mâlik şöyle demiştir : Rasûİullah s.a.v güneşin zevali vaktinden önce hareket ederse öğleyi ikindi vaktine tehir eder sonra (hayvanından) iner ve iki namazı cemederdi. Şayet hareket etmeden önce güneş zeval vaktine erişmişse, öğle namazını kıldırır ve sonra yola devam ederdi.}

Ahmed : 3/247 – Buhari : 3/1071.S – Müslim : 2/704 – Ebu Davud : 2/1218 – Ebu Avane : 2/382-383 – Dare Kutni : 1/390 – n.6 – Beyhaki : 3/161

{ … Ali.Ömer b, Ali'den : Ali yola devam eder, güneş batıp karanlık çökünce hayvanından iner akşamı kıldırır, arkasından da yatsıyı kıldırır ve : Rasûlullah s.a.v’in böyle yaptığını gördüm. derdi. }

Ahmed : 1/136

Bu hadis, Ahmed b.Hanbel’in oğlu Abdullah’ın “ müsned’e” yaptığı ilavelerdendir. Bu hadisin ravileri sıka’dır.

Dare kutni hamişinde : 1/391-392

{ … Aişe r.anha dan.Dedi ki : Rasûlullah s.a.v yolculukta iken, öğleyi tehir, ikindiyi ta'cil ; akşamı tehir, yatsıyı ta'cil ederdi. }

İbni Ebi Şeybe : 2/457 – Tahavi : 24.N

{ … Abdullah ibn Mes’ud r.a dan :Rasûlullah s.a.v öğle ile ikindiyi cemederdi, akşamı son anına kadar tehir ve yatsıyı da ilk anına kadar ta'cil ederdi. }

Taberani kebir :

CEM’İ TEHİR - YANİ İKİ NAMAZI GERİYE BIRAKARAK CEM ETME -

{ … İbni Abbas r.a dan.Şöyle dedi : Ben Resulullah s.a.v ile birlikte öğle ile ikin-diyi cem ederek sekiz rekat ,Akşam ile yatsıyı da yedi rekat olarak kıldım.

Müslim : 2/705.55.N

{ … Abdullah ibn Şakik şöyle dedi : Bir gün İbn Abbas ikindiden sonra taa güneş batıp yıldızlar meydana çıkıncaya – yatsı namazı vaktine – kadar bize sohbet etti.İnsanlar : Namaz ! Namaz ! demeye başladılar.Derken Temim oğullarından biri onun yanına gelip sözünü hiç eksiltmeden ve ayrılmadan : Namaz ! Namaz ! diyordu. Bunun üzerine İbn Abbas : Bana sünneti sen mi öğretiyorsun,ey anasız kalasıca ! dedikten sonra : Resulullah s.a.v’in öğle ile ikindiyi ve akşam ile yatsıyı cem ettiğini gördüm,dedi. Abdullah ibn Şakik der ki : Bu sözden şüphe ettim,akabinde Ebu Hureyreye gelip bunu ondan sordum.Ebu Hureyre ,İbn Abbas’ın sözünü doğruladı.}

Müslim : 2/705.57.N

{ … Muâz b. Cebel'den :” ……. Rasûlullah s.a.v……… Güneşin zeval vaktinden sonra yola çıktığı takdirde ise öğle ile ikindiyi – öne alarak - cem edip kıldırır sonra hareket ederdi. Akşam namazının vakti girmeden yola çıktığı zaman, akşam namazını yatsı namazıyla birlikte kıldırasıya kadar tehir ederdi. Eğer Akşam namazı vakti girdikten sonra yola çıkmak isterse, yatsıyı öne alır ve aksam ile birlikte kıldırırdı. }

Ahmed : 5/241-242 - Ebu Davud : 2/1208-1220 – Dare Kutni : 1/392.13.14.15.N Beyhaki : 2/163

Yahya şöyle demiştir : " Nâfi bu hadisi bana başka bir defa rivayet etliğinde ise söyle dedi: "Gecenin dörtte birine yakın bir müddet yol aldık, sonra indi ve namaz kıldı." }

Ahmed : 3/247 – Buhari : 3/1071.S – Müslim : 2/704 – Ebu Davud : 2/1218 – Ebu Avane : 2/382-383 – Dare Kutni : 1/390 – n.6 – Beyhaki : 3/161

Ahmed : 1/136

Bu hadis, Ahmed b.Hanbel’in oğlu Abdullah’ın “ müsned’e” yaptığı ilavelerdendir. Bu hadisin ravileri sıka’dır.

Dare kutni hamişinde : 1/391-392

CEM’İ TAKDİM - YANİ İKİ NAMAZI ÖNE ALARAK CEM ETME -

{ … İbn Abbâs r.a dan.Dedi ki : " Size Rasûlullah s.a.v’in yolculukta nasıl namaz kıldığını anlatayım mı ?. Biz de " Evet anlat " dedik. İbn Abbâs da şöyle dedi : Eğer - yolculuk sırasında - konaklamış ve o esnada güneş de zeval vaktine gelmişse hayvanına binmeden önce öğle ile ikindi namazlarını cemeder – sonra yola koyu-lurdu - ………. }

Abdurrezzak :2/458-459.N.4405 - Dare Kutni : 1/388.389 – Beyhaki : 2/163 – Şafii müsned : 351

{ … Muâz b. Cebel'den :” ……. Rasûlullah s.a.v……… Güneşin zeval vaktinden sonra yola çıktığı takdirde ise öğle ile ikindiyi – öne alarak - cem edip kıldırır sonra hareket ederdi. Akşam namazının vakti girmeden yola çıktığı zaman, akşam namazını yatsı namazıyla birlikte kıldırasıya kadar tehir ederdi. Eğer Akşam namazı vakti girdikten sonra yola çıkmak isterse, yatsıyı öne alır ve aksam ile birlikte kıldırırdı. }

Ahmed : 5/241-242 - Ebu Davud : 2/1208-1220 – Dare Kutni : 1/392.13.14.15.N Beyhaki : 2/163

{ … Muâz b. Cebel'den :Tebuk gazvesinde idi. Rasûlullah güneş zeval vaktine erişmeden önce yola çıkmak isterse öğle namazını ikindi namazına bitiştirip cem derek kıldırır - sonra yola çıkar - dı………… }

Ahmed : 5/241-242 - Ebu Davud : 2/1208-1220 – Dare Kutni : 1/392.13.14.15.N Beyhaki : 2/163

FARZLARI CEM EDERKEN SÜNNET NAMAZ KILINMAZ

{ … Abdullah ibn Ömer r.a dan, şöyle dedi : Resulullah s.a.v Müzdelife de Akşam namazı ile yatsı namazını aralarında hiçbir sünnet namazı kılmayarak cem etti. Akşam namazını üç rekat olarak kıldırdı,yatsı namazını da iki rekat olarak kıldırdı. }

Müslim : 4/1288.N

{ … Salim’in babasından. Abdullah ibn Ömer r.a dan, şöyle dedi : Resulullah s.a.v Müzdelife de bir kamet ile iki namazı bir arada kıldı.Bu iki namazın ne birin-cisinden önce,ne de sonra hiç nafile namaz kılmadı. }

Nesei : 1/660.N

BU KONUDAKİ ZAYIF RİVAYETLER

{ … İbn Abbâs r.a dan.Dedi ki : Rasûlullah s.a.v buyurdu ki : İki namazı özürsüz olarak cem eden,büyük günahların kapılarından birine adım atmış olur. }

Tirmizi : 1.c.188.N – Beyhaki : 3/169

TİRMİZİ : Der ki : hadisin ravileri arasında bulunan bu Haneş‘in künyesi “ ebu Ali er-Rehabi “ adı ise Hüseyn bin Kays tır ki,muhaddisler katında zayıf’tır

BUHARİ : “ Haneş’in hadisleri münkerdir “ der.

BEYHAKİ : “ Haneş hadisciler arasında zayıftır “ der.

İBNİ HACER : “ Bu hadisin aslı yoktur “ der.

NESEİ : “ Haneş sıka değildir,hadisi metruktur “ der.

ZEHEBİ : “ Haneş’in bu hadisi münkerattan sayılmıştır “ der.

DARE KUTNİ : “ Hadis metruk’tur “ der.

UYARI : Bu açık ve net olan hadisi şeriflerin karşısında, bir takım te’viller ve şartlar öne sürerek Allah’u Azze ve Celle’nin kullarına ihsan ettiği bu kolaylığı ortadan kaldırmak veya onu sulandırmak isteyenlere sakın aldanmayın.

İBNİ HACER R.H ; Namazları cem etmek için öne sürülen şart ve teviller için der ki :

“ Bu te’viller zayıf ve batıldır.Çünkü hadislerin zahirine terstir. “

Fethu’l Bari : 2 / 580

TACUDDİN EL - BAYBURDİ