|
İnsanda iki kuvvet bulunur:
1. İlmî-nazarî kuvvet ve
2. Amelî- iradî kuvvet.
Eksiksiz mutluluğu ise; ilmî ve iradî iki kuvvetin tam olmalarına bağlıdır.
İlmî kuvvetin tam olması ise; ancak kişinin yaratanını, isim ve sıfatlarını, kendisine ulaşılacak yolları ve bu yolları yıkacak afetleri, bizzat kendisini ve kusurlarını bilmesinden geçer.
İşte kişi bu bilinmesi gereken temel kurallara vakıf olmasıyla ilmî kuvvetini tam kazanmış demektir. İnsanlar içerisinde en bilgili kimse, işte bunları en iyi bilen ve bunları en iyi anlayan kimsedir.
Kişinin ilmî-iradî kuvvetinin tam olması, ancak Allahu Teâlâ'nın haklarına riayet etmesi, ihlâs ve doğrulukla yerine getirmesi, istikamette ve ihsanda bulunarak ve nankörlük yapmayarak ve haklarını yerine getirirken O'nun huzurunda aciz olduğunu bilerek yerine getirmesiyle ortaya çıkar. Şu var ki, kendisi bu hizmeti yerine getirmeyi asla vazgeçilmez bir ilke olarak görür. Çünkü kendisi de biliyor ki, Allah'ın hakları, kendi hakları gibi değildir...
Söz konusu bu iki kuvvetin tam olması da ancak Allah'ın yardımı ile mümkün olur.
Allah'ın bazı veli ve özel kullarına hidayet ettiği gibi, kendisinin de dosdoğru yola iletmesine ve doğru yoldan çıkartmamasına ihtiyacı vardır.
İlmî kuvvetin bozulmasıyla sapıklığa kayar; amelî kuvvetin bozulmasıyla da Allah'ın gazabına duçar olur.
Dolayısıyla insanın ve mutluluğunun eksiksiz oluşu; ancak bunların hepsini bulundurmakla tamamlanır. Şüphesiz ki Fatiha sûresi bunları içerisinde bulundurmuş ve müntazamlığını eksiksiz olarak gözler önüne sermiştir.
Nitekim âyet-i kerimede:
"Hamd âlemlerin Rabbi, Rahman, Rahim, din gününün maliki Allah'a'dır." diye buyrulmuştur ki, bu ilk olan aslı içeriyor. Yani Rab Teâlâ'nın varlığını, isimlerini, sıfatlarını ve fiillerini bilmeyi içeriyor.
Bu sûrede zikri geçen isimler ise, "el-Esmaü'l-Hüsna"nın kökleridir. Bunlar da "Allah", "Rab" ve "Rahman" isimleridir.
"Allah" ismi; uluhiyetine dair olan sıfatları içerir.
"Rab" ismi; rububiyetine dair sıfatları ve
"Rahman" ismi de; ihsanına, cömertliğine ve iyiliğine dair sıfatlarını içerir. O'nun isimlerinin anlamları, işte bu minvalde dönüp dolaşır.
"Ancak sana kulluk eder ve ancak senden yardım isteriz." âyetine gelirsek; bu da kendisine ulaşılacak yolu bilmeyi içerir. Bu, kuşkusuz Allah'ın istediği ve sevdiği doğrultuda, sadece tek O'na kulluk etmek ve O'na ibadet ederken sadece O'ndan yardım istemektir.
"Bizi dosdoğru yola ilet" âyeti ise; kulun ancak bu dosdoğru yolda istikamet üzere bulunduğu zaman saadete ulaşacağını ve istikamette de ancak Rabbi Teâlâ onu hidayete ulaştırdığı zaman olacağını beyan etmektedir. Tıpkı Allah yardım etmese, Allah'a ibadet edemeyeceği ve O'nu hidayete sokmasa, istikamet bulamayacağı gibi.
"O kendilerine nimet verdiğin mutlu kimselerin yoluna; o gazaba uğramışların ve o sapmışların yoluna değil." âyeti ise; her iki tarafın da dosdoğru yoldan saptıklarını ortaya koymaktadır. Bir taraf sapıklığa girmiş, ki bunlar ilmi ve inancı fesada uğratmışlardır, diğer taraf da gazaba uğramıştır, onlar da gayelerini ve amellerini fesada uğratmışlardır.
Sûrenin baş kısmı rahmet, ortası hidayet ve sonu da nimettir.
İşte kul, nimetten aldığı haz kadar hidayetten de o ölçüde haz alır. Hidayetten aldığı haz kadar da rahmetten haz alır. Dolayısıyla işlerin hepsi O'nun nimetine ve rahmetine dönmüş oluyor. Nimet de rahmet de O'nun rububiyetinin gereksinimlerinden sayılır.
Dolayısıyla O'nun, rahmet eden ve nimetler bahşeden olduğunda şüphe yoktur. Bu aynı zamanda O'nun ilâh olduğunun da göstergesidir. İnkarcılar O'nu inkâr etseler ve müşrikler de O'na ortaklar koşsalar bile O, hak olan tek ilâhtır.
Öyleyse her kim Fatiha sûresini, anlamlarını gerek ilim ve marifet olarak ve gerekse amel ve hâl olarak anlamış ise, en şerefli ve yüce nasibin hepsini elde etmiştir. Bununla beraber o kimsenin ibadeti de, avamın ibadetinden çok yüksek bir konuma yükselmiş demektir.
|
