|
Erkek çocuğun kızlarına kendi kızları ile beraber südüs alıp sülüseyni tamamlarlar.
(İbn Rüşd, Bidayetü'l-müctehid (2/341) isimli eserinde şöyle dedi: "Cumhuru ulema Ölenin kendi sulbünden bir kız ve oğlunun da kızı veya kızları bıraksa ve onlarla beraber erkek bulunmaz ise, oğlun kızlarının sülüseyni tekmilen südüs alacakları konusunda hem fikirdirler. Fakat şia bu ittifaka karşı çıkarak oğlun kızının Ölen kişinin kendi kızıyla beraber mirastan pay alamayacağını söylediler. Aynen oğlun oğlunun oğulla beraber halinde olduğu gibi.")
Yine aynı şekilde baba bir kız kardeşlerin ana-baba bir kız kardeşle beraber aynı hükme tabidirler. Çünkü Cenab-ı Hakk şöyle buyurdu:
"Allah size çocuklarınız hakkında erkeğe, kadının payının iki misli emreder, (çocuklar) ikiden fazla kadın iseler ölünün bıraktığının üçte ikisi onlarındır." (Nisa: 4/11)
Görüldüğü gibi ayetin hitabı kızların erkek çocuğunu değil, erkek çocukların erkek çocuklarını kapsamaktadır.
" أَوْلاَدِكُمْ Evladikum: Çocuklarınız" ifadesi ölenin nesebine mensub olanları kapsamaktadır ki bunlar da onun oğulları ve oğullarının oğullarıdır. Bunları da tertibe göre kapsamaktadır. Sulbden olan oğlun bulunmaması halinde oğulların erkek çocukları bu kapsama girmektedir. Hak sahiplerine paylaştırdıktan sonra geri kalan mirastan ölenin yakın erkek akrabalarına verildiği malum. Oğul, oğlun oğlundan daha yakındır. Ölenin oğlu olmayıp sadece tek bir kızı olursa, kız mirasın yarısını alır. Kızların nasibinden geriye südüs kalır.
Burada kız olmasaydı, erkek çocuğun kızları mirasın tamamına hak kazanırlardı. Kız mirasın yarısını alınca, geriye kalan onlarındır. Ana-baba bir kız kardeşin baba bir kız kardeşiyle durumu da böyledir. İbn Mesud Peygamberin (sallallahu aleyhi ve sellem) kız için yarım, erkek çocuğun kızı için ise sülüseyni tekmilen südüs hükmü verdiğini haber vermiştir.
Ancak kızların sülüseyni tamamlamaları durumunda geriye farz kalmaz. Erkek evlatların erkek çocuklarında asabe bulunursa mal onundur. Çünkü erkek kişi olarak o buna daha layıktır. Onunla beraber veya ondan yüksek mertebede kız bulunursa cumhuru sahabe ve ulemaya göre o da asabe kılınır.
İbn Mesud'agöre ise erkek asabe onu mirastan düşürür. Çünkü bu durumda o tek başına mirastan pay alamaz. Kölelik veya küfür ile mirastan sakıt olanlar gibi erkek kardeşiyle de mirastan pay alamaz. Cumhur ise onun varis ve erkek kardeşiyle beraber asabe olduğunu söylemektedirler. Burada ise sülüseynin tamamlanması için farz (olan pay) ile mirastan düşmektedir. Farzın düşmesi durumunda tasibin düşmesi gerekmez.
İhtilaf, kızların sülüseyni tamamlamaları durumunda erkek kardeşi ile beraber baba bir kız kardeşin hükmü konusundadır. Cumhur, kız çocukları erkek kardeşleriyle beraber, asabe kılmaktadır. Geri kalan yarım hisseyi taksim etmekte ve misli pay vermektedirler. Kız çocuklara çok veya az düşsün erkek çocuklara kız çocukların iki misli pay vermektedirler. Bu konudaki kadının mirastan pay alması görüşü daha kuvvetlidir. İbn Mesud ise bu görüşe muhalefet etmiştir.
|
