|
Bir diğer ayet:
فَسَتُبْصِرُ وَيُبْصِرُونَ * بِأَييِّكُمُ الْمَفْتُونُ
"Hanginizin aklından zoru olduğunu ... yakında sende göreceksin, onlar da." (Kalem: 68/5-6)
Bu ayetler hususunda birçok insan yanlışlığa saplandı. Doğru olan "seleften" gelen tefsirdir:
İbn Ebu Hatim ve başkaları sahih bir isnatla İbn Ebu Necih, o da Mücahid den şöyle rivayet etti.
" بِأَييِّكُمُ الْمَفْتُونُ Bieyyikumu'l meftun": Şeytan, - bir diğer rivayete göre de- İblis'dir, dedi.
Hasan'da:
"Hanginiz şeytan'a daha layıksınız? Şüphesiz peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) değil, onlar; "Şeytana daha layıklar." dedi.
Böylece Hasan, selefin adeti üzere kısa ve özlü bir ifadeyle ayetin anlamını açıkladı.
Dahhak da Şöyle dedi:
"Mecnun veya kendisinde cünnun olan şeytan" demektir."
Bu konuda Ebul Ferec selefi salihinden dört söz nakletti:
1 - Hasan: "Sapıtmış" anlamındadır, dedi.
2 - Mücahid: "Şeytan" anlamındadır, dedi.
3 - Dahhak ve Avfi'nin İbn Abbas'tan rivayetine göre "Delilik veya delilik illetine maruz kalmaktır."
4 - Maverdi'nin nakline göre: "işkence çeken" anlamındadır.
Maverdi'nin zikrettiği dördüncü şıktaki bu tefsir selef den nakledilmiş değildir. Seleften sadece ilk üç şıkta zikredilmiş olan tefsirler varid olmuştur.
Hasan'dan zikredilen:
"Sapıtmış" kelimesi o'nun bir diğer tefsiridir ve bizim naklimizde uygundur. Çünkü o bu kelime ile, üstünü başını parçalamak, anlamsız sözler söylemek, sağa sola taş atmak şeklinde tezahür eden malum deliliği değil, sapıklık deliliğine batmış olmayı kastetmektedir ki bu da şeytandır.
(İbn Ebu Hatim; Abdurrahmen b. Ebi Hatim Muhammed b. İdris er- Razi el- Hafız es- Sebt. İlmini babasından ve Ebu Zera'dan aldı. Muhtelif ilimlerde ve rical konusunda bir okyanıs gibi idi. Fıkıh ve fıkhi ihtilaflar konusunda eserler yazdı. En önemli eseri "et-tefsiru'l-kebir"dir. 327 yılında vefat etti.)
(Necih; Abdullah b. Necih Yesar es- Sekafi. Tefsir sahibi. Sahabi Abnes b. Şerik'in kölesi. Sika'dir. Mücahid'in öğrencilerinden. 135'de vefat etti.)
(Mücahid b. Cebr. Mekke ehlinden. Tabiinin müfessirlerinden İbn Abbas'ın öğrencisi. Kurra ve müfessirlerin Şeyhi Hicri 101 veya 102 yılında vefat etti.)
(Hasan b. Yesar el-Basri Tabiinden, Hicri 21 yılında doğdu ve Zeyd b. Sabit'in kölesi idi. Sika, fakih, faziletli ve meşhur bir zattır. "Tefsiri" i vardır. Hicri 110 yılında vefat etti.)
(Dahhak b. Müzahim el-Hilali Müfessir ve sika, ilim okyanusu 105 yılında vefat etti.)
(Ebul Ferec; Abdurrahman b. Ali, Ebul Ferec İbn Cevzi olarak meşhurdur. Başta tefsir olmak üzere bir çok ilim dalında otorite idi. Birçok değerli eseri vardır. Bunlardan en meşhuru "Zadul mesir fi ilmit-tefsir" adlı tefsiridir.)
(Atiye b. Sa'd Cünade el-Avfin. Tabiinden. Hadis otoriteleri tarafından genellikle eleştirilmiş ve zayıf olduğu söylenilmiştir. Sika'dır diyenler de vardır. 111 yılında vefat etti.)
(Abdullah b. Abbas b. Muttalip peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem)'in amcası oğlu. Hicretten 3 yıl önce doğdu. Sahih rivayete göre Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) onu kucaklayarak "Allah'ım ona hikmeti Öğret" buyurdu. Hibrul Arab olarak bilinir. Hicri 68 yılında vefat etti.)
(Maverdi; İmamul Allame Ali b. Muhammed b. Habib el-Basri. el-Maverdi. Şafii fıkhı konusunda son söz sahibi. Döneminde baş kadılık yaptı. Meşhur eserlerinden bazıları şunlardır: Tefsir alanında "en-Nüket ve'l uyun" şafii fıkhı alanında: el-Havi ve "Kitabu'l Ahkamu's Sultaniye" 450 yılında vefat etti.)
Müşrikler, Peygamberleri (a.s) kendi nazarlarında akıl sahibi olan kimselerin görüşlerine aykırı buldukları için delilikle ittiham etmişlerdir. Aynen "Fulanın maişi aklı yok" denilmesi gibi.
Peygamberler onların bilgilerine aykırı ve onlara göre zararlı bilgilerle geldikleri için ittiham (itham) edilmişlerdir. Cenabı Hak bu surenin (kalan) sonunda şöyle buyuruyor:
"O inkar edenler zikri (Kur'an'ı) işittikleri zaman, neredeyse seni gözleriyle devireceklerdi. Hala da (kin ve hasetlerinden) "hiç şüphe yok o bir delidir" derler." (Kalem: 68/51)
Kur'an-ı Kerim peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem)'in olduğu gibi diğer peygamberlerin de delilik ile ittiham edildiklerini fakat peygamberin deli olmadığını bildirip şöyle dedi:
"Hanginizin aklından zoru olduğunu yakında sen de göreceksin, onlar da" Yani: "hanginizin deli olduğunu, ki o şeytandır"
Kur'an'ın bildirdiği gibi müşriklerin kötü ahlaklarından biri de müminleri delilik ile ittiham etmeleridir:
"Dünyada mücrimler, iman edenlere gülerlerdi. Müminlere uğradıklarında kaş göz hareketiyle alay ederlerdi. Kendi adamlarının yanına döndüklerinde inananlarla alay etmenin zevkini tadarlardı. Kafirler müminleri gördüklerinde "Şüphesiz bunlar yanlış yola girmiş sapıklardır" derlerdi." (Mutaffifin: 83/29-32)
Bu ümmet içinde de müminlerle alay eden, onlara gülen, kendileri daha layık oldukları halde, müminleri delilik ve sapıklıkla ittiham eden çok kimseler bulunmaktadır.
Hasan şöyle dedi:
"Ben öyle adamlar gördüm ki, siz onları görseydiniz "Bunlar deli" derdiniz. Onlar da sizi görseydi: "Bunlar şeytan" derlerdi.
Sizin en seçkinlerinizi görseler: "Bunlar ahlaksız bir topluluk" en şerlilerinizi görselerdi de: "Bunlar ahirete inanmayan bir topluluk" derlerdi."
Selefin kendi dönemlerindeki insanları yeren buna benzer daha çok sözleri vardır.
(Mesela Buhari Enes b. Malik (r.a)'den şöyle rivayet etmiştir. "Siz öyle ameller işliyorsunuz ki bu ameller sizlerin gözünde bîr arpa tanesi kadar dahi önemi yok. Oysa biz peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem)'in döneminde bu tür davranışları, helak edici ameller olarak görürdük.")
Acaba şu yaşadığınız dönemin insanlarının hali nasıldır?
Bu anlamı teyid eden bir diğer hususda, Ubey b. Kab, el-cevni, İbn ebi Able'nin söz konusu ayeti:
"fi eyyiku-mul meftun" (Bu kıraat şazdır. Aynı kıraati Kermani ve İbn Cevzi de zikretmişlerdir.) şeklinde şeytanın "meftun" olduğu konusunda şüphe yoktur.
(Übey b. Ka'b Kays el-Ensari, Kari. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem)'de o'nu ilminden dolayı tebrik etmiştir. Ömer (r.a) birçok zor meselede onun görüşüne başvururdu. Hicri 30 yılında vefat etmiştir.)
(el-cevni; Abdulmelik b. Habib el-Cevni el-Basri Tabiindendir. İbn Hacer O'nun için "Sika" dedi. 128 yılında vefat etti.)
(İbrahim b. Ebi Able, Ali Semi b. Yakzan'dır. ed-Dımeşki Tabiinlerin sonuncularından büyük bir alim sika'dir. 152 yılında vefat etti.)
Bunu anlamayan Ebu Ubeyde, İbn Kuteybe, Ebû bekr, Basra ve Küfe nahivcileri, gibileri "Ba" nın "zaid" olduğunu söyleyip de bu konuda iki görüş ileri sürdüler:
1 - " الْمَفْتُونُ Meftun" kelimesi mastar anlamındadır.
2 - " بِأَييِّكُمُ Bi eyyikum" yani : "Aklından zoru olan hangi iki fırka, senin içinde bulunduğun fırka mıdır yoksa kafirler fırkası mı" anlamındadır.
Fakat bu görüşlerin ikisi de zayıftır.
"Meftun" un, fitne anlamında anlaşılması kesinlikle dil kurallarına aykırıdır.
Ayrıca "iki fırka" görüşü de yanlıştır. Çünkü ayet "tüm kafirlerin şeytan ile meftun olduklarını ve şeytan'ın onlardan olduğunu" ifade etmektedir. Yoksa iki fırkadan birini ayıplamak amacı güdülmemiştir.
(Bu görüşleri Taberi Tefsir'inde (29-20) ve Zücac, Meani'l Kur'an'ında (5/205) nakletmişlerdir.)
(Ebu Ubeyde; Muammer b. El -Müsni et-Teyemi 110 yılında Hasan el- Basri'nin vefat ettiği gece doğdu. Dil alimidir. "Mecazu'l Kur'an" meanil Kur'anı ve "İrabül Kur'an" gibi eserleri vardır. 209 yılında vefat etti.)
(İbn Kuteybe; Abdullah b. Müslim b. Kuteybe ed-Dinari. Dil alimidir. Alim ve Fazıl bir şahıstır. "İ'rabü'l-Kuran", "Tefsiri Garibul Kur'an" ve "Tevil müşkilil Kur'an" gibi eserleri vardır. 276 yılında vefat etti.)
(Ebû bekr; Ebu Bekrel-Enbari, Muhammed b. Kasım kıraat ve Nahiv Alimi. Bağdatlı. "Kitabu'l Vakfı ve'l ibtida" ve "Kitabu'l Red ala men halefe mushafı Osman" gibi eserleri vardır. H. 328 yılında vefat etti.)
Bazı müşrikler, Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e gelenin melek değil şeytan olduğunu iddia etmişlerdir ki bu nedenle Cenab-ı Hakk şöyle buyurmuştur:
"O söz, lanetlenmiş şeytanın sözü değildir." (Tekvir: 81/25)
"Şeytanın kime ineceğini size haber vereyim mi? Onlar, günaha, iftiraya düşkün olan herkesin üstüne inerler. Bunlar, (şeytana) kulak verirler ve onların çoğu yalancıdır." (Şuara: 42/221-223)
Cenabı Hak, Elçisini yalanlayan için de şöyle buyurdu:
"Derhal alnından yakalar cehenneme atarız. Çünkü o, yalancı, günahkar bir alın!" (Alak: 96/15-16) (Taberi Tefsirinde bu kişinin Ebu Cehil olduğu rivayet edilmişti. Bkz. 30/225)
İşte şeytan'ın yaklaşıp dilediği yöne sevkettiği, bu yalancı ve facir kimsedir.
Hakk Teala Salih kavmi için şöyle buyurdu:
"Hayır o, yalancı ve şımarığın bîridir (dediler). Yarın onlar, yalancı ve şımarığın kim olduğunu bileceklerdir." (Kamer: 54/25-26)
(Semud kavmi. Dedi ki Semud'un ismini almışlardı ki Semud, Asir b. İrem b. Sam b. Nuh'un oğludur. Arap idiler ve Hicaz ile Tebuk arasındaki Hicr bölgesinde yaşamaktaydılar. Putlara tapmaktaydılar. Allah onlara Salih peygamberi göndererek tevhid'e davet etti. Çok azı müstesna iman etmediler. Salih'i öldürmeye çalıştılar. Allah'ın mucize olarak gönderdiği deve'yi öldürdüler ve Allah'ın gönderdiği şiddetli bir sayha ile helak oldular.)
Nuh kavmi için de şöyle buyurdu:
"(Nuh) Dedi ki: Eğer bizimle alay ediyorsanız, iyi bilin ki siz nasıl ettinizse biz de sizinle alay edeceğiz."
"Kendisini rezil edecek azabın geleceği ve sürekli bir azabın başına ineceği (şahsın) kim olduğunu yakında bileceksiniz." (Hud: 11/38-39)
Ve bunun gibi daha birçok ayet bulunmaktadır.
(Kendilerine Beni Rasib denilen Nuh kavmi. Putlara tapmakta idiler. Allah Nuh'u göndererek onları putları bırakıp sadece kendisine tapmaya çağırdı. Ancak çok azı müstesna, iman etmişler. Nuh (a.s.) onlardan umut kesince, Allah'a dua etti ve onların helakını istedi. Cenab-ı Hakk da Tufan ile onları helak etti.)
|
